Bio

PROF. DR HAB. SZYMON MALINOWSKI

Fizyką atmosfery zacząłem zajmować się po 3 roku studiów magisterskich na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Od początku tematem moich badań były zjawiska związane z chmurami, także tymi sztucznymi, emitowanymi przez chłodnie kominowe i kominy wielkich elektrowni.

Zabawnie wygląda lista moich stopni i tytułów naukowych. Mimo że przez 40 lat kariery naukowej zajmuję się tym samym, to nieustannie zmieniała się formalna klasyfikacja dyscypliny która się zajmuję. Mam magisterium z fizyki w zakresie geofizyki, doktorat z nauk przyrodniczych, habilitację z nauk fizycznych i profesurę z nauk o Ziemi. Według ostatniej reformy przestałem być fizykiem (geofizyka „przestała być” częścią fizyki), co powoduje pewne, czasami zabawne, a czasami bardzo przykre, komplikacje formalne.

Czy jestem klimatologiem? Formalnie, według polskiej klasyfikacji, nie. Ale prawda jest taka, że od początku mojej kariery naukowej staram się zrozumieć procesy fizyczne kształtujące klimat, bo chmury to największa zagadka klimatu i jego zmian. Nigdy nie napisałem żadnego artykułu naukowego o globalnym ociepleniu i zmianach klimatu, co nie znaczy, że nie rozumiem najważniejszych mechanizmów, które rządzą klimatem. To jest podstawowa wiedza fizyczna o atmosferze, którą, w wielu szczęśliwych okolicznościach nabywałem przez lata. Często wprost od wybitnych badaczy klimatu i chmur, autorów najbardziej znanych prac, raportów i publikacji, których wielu poznałem osobiście, słuchałem ich wykładów, wystąpień konferencyjnych, ale też dyskutowałem przy kawie czy piwie. To wiedza ważna dla każdego, kto próbuje zrozumieć zjawiska przyrodnicze nie w kategorii opisu, a w kategorii związków przyczynowo skutkowych.

W Polsce mamy stosunkowo niewielu badaczy, którzy w ten sposób badają zjawiska atmosferyczne i klimatyczne, a przynajmniej takich, którzy w tym duchu mieli szansę być wykształceni. Nie mamy też instytucji naukowych, które kompleksowo zajmowałyby się klimatem i jego zmianami. Skutkuje to pewną pustką w przestrzeni publicznej, brakiem wiarygodnych, zrozumiałych i łatwo dostępnych źródeł wiedzy o klimacie i jego zmianach, zrozumienia dlaczego problem globalnego ocieplenia jest dosłownie palący. Dlatego z grupą przyjaciół, także naukowych, założyliśmy już niemal 8 lat temu portal naukaoklimacie.pl, gdzie we współpracy z najwybitniejszymi polskimi badaczami klimatu staramy się przekazać Państwu podstawowe zręby wiedzy o klimacie i globalnym ociepleniu. Razem z Aleksandrą Kardaś i Marcinem Popkiewiczem napisaliśmy tez na ten temat książkę „Nauka o klimacie” – w zamierzeniu skrzyżowanie pracy popularno-naukowej i podstawowego podręcznika dla niespecjalistów w dziedzinie.

Od lat walczę z denializmem klimatycznym, także w polskim środowisku naukowym. W tej chwili jest to już łatwiejsze niż jeszcze kilka lat temu: większość z nas zauważa zmiany klimatu za oknem, zaczynamy się niepokoić. Jednak na razie niewiele robimy, przynajmniej na poziomie wyższym niż działania indywidualne, żeby zapobiec najgorszym ich skutkom. A musimy naprawdę wziąć się w tej sprawie do roboty i potraktować to jako najwyższy priorytet, bo zagrożenia narastają w coraz większym tempie.

Gdy Jonathan Ramsey zaproponował mi współpracę przy filmie, który Państwo będą mieli możliwość obejrzeć, pomyślałem sobie, że może warto spróbować dotrzeć do Państwa inną drogą, niż miałem okazję do tej pory. Praca nad filmem była trudna, także pod względem czysto psychologicznym – musiałem przynajmniej częściowo wypełznąć ze swojej skorupy. Była też ciekawa i inspirująca, za co bardzo dziękuję Jonathanowi, Jerzemu, Radkowi, Wiktorowi i wszystkim, którzy z nami współdziałali, mojej żonie Małgosi, najbliższym, koleżankom i kolegom. Bardzo jestem ciekaw wrażeń Państwa – oglądających ten film – czy w jakimkolwiek stopniu zmotywowałem Was do działania. Bo to działanie, ponad podziałami, w naszej wspólnej sprawie, jest konieczne. Można panikować, ale trzeba działać.

Stopnie i tytuły
  • Profesor nauk o Ziemi, 2008.
  • Doktor habilitowany nauk fizycznych, dyscyplina geofizyka, specjalność fizyka atmosfery (IGF PAN), 1998.
    Tytuł pracy: Drobnoskalowa struktura chmur kłębiastych.
  • Doktor nauk przyrodniczych w zakresie geofizyki, Instytut Geofizyki PAN (IGF PAN), 1988.
    Tytuł pracy: Zachowanie się smug chłodniowych i kominowych w różnych warunkach atmosferycznych ze szczególnym uwzględnieniem procesów mieszania
    Promotor: prof. dr hab. Krzysztof Haman.
  • Magister fizyki, specjalność: fizyka atmosfery, Uniwersytet Warszawski, Wydział Fizyki, 1982.
    Tytuł pracy: Wzniesienie wysokościowe emisji z kominów w różnych warunkach atmosferycznych.
    Promotor: prof. dr hab. Krzysztof Haman
Zatrudnienie
  • od 2002: profesor na Wydziale Fizyki UW
  • 1992-2002: adiunkt w IGF UW
  • 1990-1992: pracownik naukowy w na Wydziale Fizyki Universite du Quebec a Montreal, Kanada
  • 1988-1990: adiunkt w IGF UW
  • 1987-1988: starszy asystent w IGF UW
  • 1982-1986: doktorant w IGF PAN (w 1985 służba wojskowa)
Stypendia i naukowe pobyty zagraniczne
Pełnione funkcje
  • od 2016 – dyrektor Instytutu Geofizyki Wydziału Fizyki UW
  • 2002-2013 – kierownik Zakładu Fizyki Atmosfery Instytutu Geofizyki Wydziału Fizyki UW
Popularyzacja nauki
  • współzałożyciel, autor, redaktor portalu http://naukaoklimacie.pl/
  • autorstwo haseł encyklopedycznych (m. in. napisanie od nowa znacznej liczby haseł z dziedziny fizyki atmosfery dla Wielkiej Encyklopedii PWN)
  • tłumaczenie haseł encyklopedycznych dla Encyklopedii Nauki i Techniki
  • autorstwo scenariuszy do encyklopedii multimedialnych PWN
  • wielokrotne spotkania i odczyty w szkołach warszawskich i mazowieckich
  • wykłady popularne dla młodzieży w cyklu PTF i PTG
  • udział w programach i pogadankach telewizyjnych (m. in. TVP, Polsat, TVN)
  • udział w programach radiowych (programy I, III i IV Polskiego Radia, TOK-FM, RMF-FMm, Radio Dla Ciebie).
  • artykuły i wywiady w „Rzeczpospolitej”, „Gazecie Wyborczej”, „Superekspresie”, „Sprawach Nauki”, „Polityce”
  • wielokrotne wykłady z meteorologii dla żeglarzy
Członkostwo w komitetach i organizacjach
  • od 2019 członek Rady naukowej Instytutu Oceanologii PAN
  • od 2016: przewodniczący Komitetu Geofizyki PAN
  • od 2016: członek Sekcji Mechaniki Płynów Komitetu Mechaniki PAN
  • od 2016: członek Komitetu Narodowego do spraw współpracy z IUGG
  • 2015-2019: zastepca przewodniczacego Rady Naukowej Instytutu Geofizyki PAN
  • od 2014: członek komitetu organizacyjnego European Turbulence Conference
  • 2007-2015 zastępca przewodniczącego Komitetu Geofizyki PAN
  • 2006-2010: członek komitetu sterującego International Collaboration on Turbulence Research (ICTR)
  • 2003-2006: członek prezydium Komitetu Geofizyki PAN
  • 2002-2005: członek Rady Programowej Centrum Otwartej Multimedialnej Edukacji UW
  • 2002-2012: kierownik Zakładu Fizyki Atmosfery IGF WF UW
  • 2001-2004: członek Rady Programowej w Podyplomowym Międzywydziałowym Studium Nauczania Przyrody UW
  • 2000-2008: członek Executive Committee of the International Commission on Clouds and Precipitation, IAMAS, IUGG
  • 1999: członek rady naukowej Instytutu Geofizyki UW
  • 1996-2003, 2008- : członek Rady Wydziału Fizyki UW
Działalność w towarzystwach naukowych
Działalność redakcyjna

Redaktor (associate editor) czasopism:

Redaktor wydań specjalnych:

  • Atmospheric Research Volume 82, Issues 1-2, Pages 1-462 (November 2006), 14th International Conference on Clouds and Precipitation14th ICCP, 14th International Conference on Clouds and Precipitation Bologna, Italy, Edited by Wojciech W. Grabowski, Alexei V. Korolev, Ulrike Lohmann and Szymon P. Malinowski,
  • New Journal of Physics 10 July 2008 focus issue: „Focus on Cloud Physics” Gregory Falkovich and Szymon P Malinowski, 2008 New J. Phys. 10 075012 doi:10.1088/1367-2630,
  • Acta Geophysica vol. 59, no. 6, Dec. 2011, topical issue „Modeling Atmospheric Circulations with Sound-Proof Equations, DOI:10.2478/s11600-011-0057-6, editors: Szymon P. Malinowski, Andrzej A. Wyszogrodzki and Michał Ziemiański.
Nagrody
Udział w eksperymentach
  • 1999 – lipiec i sierpień – udział w projekcie pomiarowym WIFE („Wild Forest Experiment), (Boulder, Lotnicze pomiary nad pożarami lasów);
  • 2001 – lipiec – uczestnictwo w projekcie pomiarowym DYCOMS II (San Diego, lotnicze pomiary nad Pacyfikiem);
  • 2003 – maj – uczestnictwo w kampanii pomiarowej BBC-2 (międzynarodowa kampania w Holandii, pomiary lotnicze w chmurach);
  • 2007 – lipiec-sierpień – wspólprowadzenie kampanii pomiarowej MACRON w ALOMAR, Norwegia (pomiary zdalne aerozolu atmosferycznego);
  • 2008 – lipiec-sierpień – wspólprowadzenie kampanii pomiarowej POST, Zatoka Monterey, USA (pomiary lotnicze w chmurach);
  • od 2012 – wyjazdy i pomiary chmur w Umweltforschungsstation Schneefernenhaus;
  • 2017 – czerwiec-lipiec – uczestnictwo w kampanii pomiarowej ACORES.
  • 2020 – styczeń i luty – uczestnictwo w kampanii pomiarowej EUREC4A
Projekty badawcze
Eksperymenty
Publikacje